Δημοψήφισμα οι Ευρωεκλογές;

Την Κυριακή, οι Θεσσαλονικείς που πήγαμε να ψηφίσουμε στις αυτοδιοικητικές εκλογές, συναντήσαμε ένα πρωτόγνωρο για τα μεταπολιτευτικά χρόνια φαινόμενο. Την παρουσία πολλού κόσμου στην ουρά για το δημοψήφισμα σε σχέση με την απειλούμενη ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ. Στο δημοψήφισμα λοιπόν, υπήρχε ένα ναι και ένα όχι, χωρίς φυσικά να εκφράζονται ενδιάμεσες προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι. Αλλά αυτό είναι ένα δημοψήφισμα. Πρέπει να δίνει καθαρή απάντηση σε καθαρή ερώτηση.

Στην κεντρική πολιτική σκηνή η προσπάθεια για μετατροπή των ευρωεκλογών σε δημοψήφισμα δεν είναι φαινόμενο της μόδας. Είναι σύνηθης πρακτική, συνήθως της αντιπολίτευσης. Τα ερωτήματα τίθενται, οι απαντήσεις όμως που παίρνονται συνήθως είναι διαφορετικές από τις επιδιώξεις του ερωτώμενου. Στοιχειωδώς, ένας επιτελάρχης του κόμματος που θέλει να βάλει την έννοια του δημοψηφίσματος μπροστά, διαβάζει λίγο την πολιτική ιστορία της χώρας και βγάζει τα συμπεράσματα. Για να δούμε λοιπόν. Το 1981 ο Ανδρέας σαρώνει με 48,1%. Στις ευρωεκλογές όμως μετά βίας πιάνει το 40%, ενώ η ΝΔ πέφτει από το 35% στο 30%. Τιμωρητική ψήφο θα λέγαμε. Το 1984 η διαφορά ΠΑΣΟΚ-ΝΔ μειώνεται στις 3 μονάδες αλλά μετά από ένα χρόνο το ΠΑΣΟΚ την ανεβάζει στις 5. Στις ευρωεκλογές του 1989 η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ είναι 5 μονάδες και μετά θα ανεβεί στις 8. Το 1999 ο Κώστας Καραμανλής κερδίζει τον Σημίτη με 3 μονάδες, αλλά χάνει στις εθνικές του 2000 με 1 μονάδα. Στις βουλευτικές του 2004 η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ είναι 5 μονάδες ενώ στις ευρωεκλογές πηγαίνει στις 9. Το 2009 οι 4 μονάδες διαφορά του ΠΑΣΟΚ από τη ΝΔ στις ευρωεκλογές εκτοξεύονται στις 10 στις εθνικές.    

Αυτή η μικρή αναδρομή στα αποτελέσματα μας δείχνει ότι δεν είναι και πολύ ασφαλές η μετατροπή των ευρωεκλογών σε δημοψήφισμα. Ακόμη κι αν λειτουργούν ως «τιμωρία». Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014 δεν λειτούργησαν σίγουρα ως δημοψηφισματική κάλπη. Τα συμπεράσματα δικά σας.

Διλήμματα και Λύση

Όσο παράξενο κι αν φαίνεται, τα τελευταία 4 χρόνια η Ευρώπη μας απασχόλησε όσο ποτέ άλλοτε. Με αφορμή την κρίση και την είσοδο της χώρας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης με την παρουσία του ΔΝΤ, η Ευρώπη και οι εφαρμοζόμενες πολιτικές στάθηκαν αιτία μεγάλων συζητήσεων για το μέλλον. Τις περισσότερες φορές βέβαια κυριαρχούσε ο ρηχός λόγος του ανορθολογισμού και της εύκολης καταγγελίας διανθισμένος με νότες “αϊσχιτιρισμού” και συνωμοσιολογίας. Φαίνεται όμως ότι αυτά τα χρόνια ήταν και χρόνια αυτογνωσίας γιατί μας έδωσαν να καταλάβουμε ποιοί είμαστε και ποιό είναι το μέγεθός μας στην παγκόσμια σκηνή.

Στις επικείμενες ευρωεκλογές μπαίνουν διλήμματα που τις περισσότερες φορές είναι κομμένα και ραμμένα στα μέτρα των εμπνευστών τους. “ΣΥΡΙΖΑ ή Μέρκελ”, “Σταθερότητα ή όλεθρος”. Η σουρεαλιστική προσέγγιση της πολιτικής σε όλο της το μεγαλείο. Όποιο και να προσπαθήσεις να αναλύσεις ξεφεύγεις από την Πολιτική και προχωράς σε ψυναναλυτικού τύπου προσεγγίσεις. Γιατί γεννιούνται ερωτήματα αναπάντητα τις περισσότερες φορές από την κοινή λογική.

Ας πούμε ότι μπαίνουμε στο δίλημμα ΣΥΡΙΖΑ ή Μέρκελ. Με ποιό τρόπο ψηφίζοντας ΣΥΡΙΖΑ ξεφορτωνόμαστε τη Μέρκελ; Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Μέρκελ είναι εκλεγμένη (και μάλιστα πρόσφατα και “δαγκωτά”) από το γερμανικό λαό. Αν το δίλημμα υπονοεί ότι υπάρχει κάποιο άλλο σχέδιο (πχ plan b) τότε γιατί δεν είναι εκφρασμένο από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Γιατί δεν έχει βάλει έστω ένα πλαίσιο σχεδιασμένο με αδρές γραμμές για να καταλάβει ο κοσμάκης τι εννοεί ως εναλλακτική λύση; Κι όποιος κακεντρεχής προσπαθήσει να με ταυτίσει με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές μπορώ να πω ότι υπάρχει απάντηση στο δίλημμα.

Εάν κάποιος θέλει πραγματικά να μετατοπιστούν οι ευρωπαϊκές πολιτικές σε πιο προοδευτική κατεύθυνση μόνο με ήττα των εθνικών κομμάτων που αποτελούν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και ενίσχυση των κομμάτων που στηρίζουν την Ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία υπάρχουν πιθανότητες να το δει να γίνεται. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η απόσταση μεταξύ τους σε επιπεδο εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι μικρή και κάθε ψήφος είναι χρήσιμη και απαραίτητη για τον “αποχαιρετισμό” της πολιτικής Μέρκελ.

Λύνοντας λοιπόν το θέμα ότι μόνο με την ενίσχυση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας μπορούμε να ξεφορτωθούμε την Μέρκελ, μπαίνει βασανιστικά το σημαντικό ερώτημα. Ποιό ελληνικό κόμμα εκφράζει καλύτερα τη σύγχρονη ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία; Το ΠΑΣΟΚ (νυν Ελιά) ή η ΔΗΜΑΡ; (Το Ποτάμι αυτοτοποθετείται ως αναποφάσιστο). Το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου που ταυτίζεται με τη μονοθεματική ατζέντα της ΝΔ, καθυβρίζει την υπόλοιπη Κεντροαριστερά, συνοδοιπορεί με την αυταρχική εκτροπή και την ακραία όξυνση των ανισοτήτων και διακηρύσει την σταθερότητα χωρίς να αναγνωρίζει ότι αυτή μπορεί να επιτευχθεί και με άλλο μίγμα πολιτικής; Ή η ΔΗΜΑΡ που πήρε το ρίσκο της συμμετοχής σε μια κυβέρνηση αναγνωρίζοντας το ρόλο της στην κρίσιμη στιγμή της χώρας, επέδρασε καταλυτικά στην αλλαγή παραδείγματος και την αποφυγή του Grexit, δεν ταυτίστηκε με τις αυταρχικές μεθόδους των Μπαλτάκου και σία, ενώ υποστηρίζει σταθερά και αταλάντευτα την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας με διαφορετικό μίγμα μεταρρυθμιστικής και προοδευτικής πολιτικής;

Το δε άλλο δίλημμα περί σταθερότητας εμπεριέχει όλου του κόσμου τις αμφιβολίες. Πρώτον, γιατί όλοι αναρωτιούνται αν αυτή η σταθερότητα που διανύουμε είναι η μοναδική ή υπάρχει καλύτερη και δεύτερον, γιατί αυτού του είδους η σταθερότητα δεν εντάσσει καμία απολύτως αλλαγή στο πολιτικό σύστημα και στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Ιδιαίτερα, δεν εντάσσει καμία προοπτική για την διαφυγή της Ελλάδας απο την σκληρή υφεσιακή κατάσταση, αλλά επιμένει στην ίδια αναποτελεσματική πολιτική. Σαν να ταυτίζει την σταθερότητα με την ακινησία. Σαν να ταυτίζει τη μεταρρυθμιστική λογική με τη λατρεία των αγορών, την απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων και την ανεργία του 30%. Και μάλιστα αυτό το δίλημμα κατατίθεται από το υποτιθέμενο “προοδευτικό” κομμάτι της κυβέρνησης, το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου.

Ας το ξεκαθαρίσουμε λοιπόν. Όποιος επιζητεί να “ξεφορτωθεί” την Μέρκελ, να αλλάξουν οι ευρωπαϊκές πολιτικές, ενώ ταυτόχρονα αναζητά τη σταθερότητα της χώρας με ένα άλλο μίγμα μεταρρυθμιστικής προοδευτικής πολιτικής, η λύση είναι η ψήφος στη ΔΗΜΑΡ. Όλα τα άλλα είναι απλώς προεκλογικά σλογκανάκια.