Μια εκρηκτική καταδίκη

Η 28η Οκτωβρίου 2011 θα μείνει στην ιστορική μνήμη για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι φυσικά η ματαίωση της στρατιωτικής παρέλασης στη Θεσσαλονίκη και ο δεύτερος η χωρίς όρια, κρίση και σκέψη, συμμετοχή πολλών από το πλήθος που πήγαν να παρακολουθήσουν την παρέλαση, στις αποδοκιμασίες απέναντι στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αλλά και συλλήβδην στο πολιτικό σύστημα. Μια σοβαρή ανάλυση είναι αναγκαίο να αξιολογήσει τα γεγονότα και να δει τις επιπτώσεις, λαμβάνοντας υπόψη της όλα τα δεδομένα. Αυτό θα προσπαθήσουμε να πράξουμε παρακάτω.

 Ευθύς εξαρχής να αναφέρουμε ότι είμαστε ενάντια στη διεξαγωγή των παρελάσεων και δη των στρατιωτικών διότι δεν θεωρούμε ότι παίζουν κάποιο ρόλο στην κατανόηση της ιστορίας και στη συλλογική μνήμη. Η αξιακή αυτή στάση μας έχει να κάνει όχι μόνο με το ότι οι παρελάσεις είναι απότοκο μιας περιόδου εθνικής διχοτόμησης βάση του σχήματος εθνικόφρονες-μη εθνικόφρονες, αλλά και για λόγους κοινωνικού, πολιτικού και ιστορικού εκσυγχρονισμού. Η ιστορική μνήμη κατακτιέται με κριτική γνώση και παιδεία και όχι με μιμητικό βηματισμό. Η τιμή στους προγόνους αποδίδεται με διεύρυνση και εμβάθυνση της δημοκρατίας και όχι με συμμετοχή σε στείρες εορταστικές εκδηλώσεις. Οι στρατιωτικές και οι μαθητικές παρελάσεις προφανώς δεν χρειάζονται. Οι όροι όμως του κοινού δημοκρατικού συμβολαίου βοηθούν όποιον είναι αντίθετος στις παρελάσεις να μην συμμετέχει σε αυτές, ενώ του δίνουν τη δυνατότητα σε θεσμικό επίπεδο να εισηγείται την κατάργησή τους.

 Αναμφισβήτητα ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου αναφέρεται στην τιμή και στη μνήμη του αντιφασιστικού αγώνα του ελληνικού λαού. Ανεξάρτητα του πως ο καθένας αντιλαμβάνεται την απόδοση τιμής στους αγωνιστές, ενέργειες που προσβάλουν μια σημαντική μέρα που συμβολίζει το μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα, δημιουργούν έντονες διαδικασίες αποσάρθρωσης των όποιων διεκδικήσεων για δημοκρατική εμβάθυνση, ακόμη και διαδικασίες επιβολής της μια άποψης . Έχουμε σαφώς ταχθεί κατά των στρατιωτικών παρελάσεων αλλά αυτό δε σημαίνει ότι επιβάλλουμε την κατάργηση τους .Εξάλλου η όποια επιβολή της κατάργησής τους είναι πιθανόν να δημιουργήσει αντίρροπες πράξεις που θα καταργούν πολύ πιο εύκολα τις δυνατότητες για δράσεις που κάνουν διάφορες δυνάμεις της Αριστεράς. Ταυτόχρονα όμως δεν πιστεύουμε ότι οι παρελάσεις αποτελούν χώρο για την έκφραση των πολιτικών διαφορών και συγκρούσεων. Η αξιοποίηση τους για τη δημιουργία τηλεοπτικής εικόνας νικηφόρας μάχης (αλήθεια ενάντια σε ποιον παρατεταγμένο εχθρό; ) και η μέθη για την φαντασιακή λαϊκή κατάληψη του δρόμου (από ποιόν;) δε συνιστούν νίκη του λαϊκού κινήματος αλλά αντίθετα μια κινηματική φαντασίωση που επιδεινώνει τους συσχετισμούς και την προώθηση προοδευτικών λύσεων. Κι αυτό γιατί προσβάλει την αντιφασιστική μνήμη ταυτίζοντας την ημέρα με αντιδράσεις δεξιού χαρακτήρα, δίνοντας τη δυνατότητα στο ΛΑΟΣ και τη ΝΔ να κινδυνολογήσουν υπέρ μιας νέας χλωμής εθνικολαϊκής ενότητας..Ταυτόχρονα επιχειρεί, παρουσιάζοντας τη χώρα υπό καθεστώς κατοχής, να συντηρήσει τον εθνικισμό και να αναζωπυρώσει συντηρητικές διεξόδους.

 Στο παρελθόν πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς χρησιμοποιούσαν την παρέμβαση κατά την διάρκεια της παρέλασης ως μέσο αντιεθνικιστικού ακτιβισμού και έκφρασης αντίστοιχων μηνυμάτων. Δεν ήταν ποτέ μια σοβαρή μάχη – κάποιες συγκρούσεις για τα μάτια του κόσμου μέσω της τηλεόρασης, χωρίς όμως να είναι επικίνδυνη για κανέναν. Ήταν θα λέγαμε μια πολιτική σύγκρουση για τα τηλεοπτικά δελτία, χωρίς όμως το επίδικο να αναδεικνύεται σε κοινωνικό ζητούμενο, μιας και κανείς από τους “συγκρουόμενους” δεν ενδιαφερόταν να το εντάξει σε μια προσέγγιση θεσμικού εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας.

 Για τις κοινοβουλευτικές δυνάμεις της Αριστεράς η πολιτική ανυπακοή αφορούσε πάντα την υπεράσπιση πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων που παραβιάζονταν ή εξαλείφονταν Η ανυπακοή ως τέτοια πράξη εμπεριείχε το στοιχείο της διακινδύνευσης, όχι μόνο της σωματικής ακεραιότητας αλλά και της ζωής αυτού που την έπραττε . Θυμίζουμε χαρακτηριστικά ότι το 80-81 δόθηκαν μάχες για να καταθέτουν στεφάνια οι οργανώσεις της Εθνικής Αντίστασης - που δεν είχαν ακόμη αναγνωρισθεί – σε σύγκρουση με τις δυνάμεις καταστολής. Όταν αυτό γινόταν κατορθωτό δεν ήταν πάντα χωρίς απώλειες, όπως συνέβη με τη δολοφονία του μέλους του ΚΚΕ, αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Τάσου Μαγλαρίδη στην κατάθεση στεφανιού στη Νεάπολη, μετά από επίθεση της Χωροφυλακής.

 Τα επεισόδια όμως της 28ης Οκτωβρίου δεν χαρακτηρίζονται ούτε από μια διάθεση υπεράσπισης πολιτικών δικαιωμάτων, ούτε από την ανάδειξη ενός συλλογικού αντιεθνικιστικού αιτήματος. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρειη Washington Post: «Οι διαδηλωτές αποτελούνταν από αριστερούς, αναρχικούς, νεο-ναζί, ανθρώπους που έχουν κουραστεί από τις πολιτικές λιτότητας της κυβέρνησης, καθώς και από οπαδούς της τοπικής ομάδας Ηρακλής που "έπεσε" από την πρώτη κατηγορία, εξαιτίας οικονομικών παρατυπιών». Τα επεισόδια σημαδεύονται από την μηδενιστική εκδοχή της αγανάκτησης. Χωροθετούνται από την θεοποίηση της Πράξης απέναντι στην ορθολογικότητα της Σκέψης. Ιεροποιούν την κατά μόνας “μούτζα” χωρίς το συμβατό πλαίσιο συλλογικών διεκδικήσεων. Αναδεικνύουν την άρνηση κάθε είδους διαμεσολάβησης, την ύπαρξη κάθε είδους συλλογικού και πολιτικού υποκειμένου, προς όφελος των ατομικών πράξεων και της κατ' ουσίας υπονόμευσης του αγώνα για ένα καλύτερο μέλλον. Υπερασπίζονται έναν θολό σκοπό χωρίς να δίνουν σημασία στα μέσα. Σε αυτό το πλαίσιο πόσο δικαιολογημένη είναι η αποπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας ;

 Η αγανάκτηση των εργαζόμενων πολιτών είναι δικαιολογημένη. Η άνιση κατανομή των βαρών έχει επιτελεστεί με ιδιαίτερα σκληρό τρόπο. Δεν είναι όμως δικαιολογημένη η αγανάκτηση των εθνικά απόντων (φοροδιαφεύγοντες, προσοδοθήρες, συντεχνίες με διαπραγματευτική ισχύ με πρώτη και καλύτερη την οικονομική ελίτ). Στη χώρα μας είναι συνηθισμένο να ενοποιούνται όλες οι κοινωνικές ομάδες στην εκμετάλλευση του δημόσιου χώρου που λειτουργούσε ως ο τελικός πάροχος ευμάρειας. Πολλοί αγανακτούν για τις περιορισμένες πια δυνατότητες του πελατειακού συστήματος να τους προσφέρει τις δανεικές ανέσεις του παρελθόντος – μικρές ή μεγάλες. Αυτός ο συνωστισμός αγανακτούντων για διάφορους λόγους ,ο μη διαχωρισμός τους σε αγανακτούντες λόγω απώλειας των πελατειακών πλεονεκτημάτων και σε αγανακτούντες λόγω της άνισης κατανομής των βαρών εις βάρος της μισθωτής εργασίας και του κοινωνικού κράτους, η συλλήβδην καταδίκη του πολιτικού συστήματος και η μηδενιστική απάντηση στο ερώτημα “μετά την κρίση τι;” μειώνουν το αξιακό φορτίο του αγώνα και συσκοτίζουν τις προθέσεις και τους στόχους του. Επιτρέπεται έτσι να αγανακτούν όλοι εναντίον όλων.

 Η αγανάκτηση και το δημοκρατικό δικαίωμα των πολιτών να αγωνίζονται , να απεργούν , να διαδηλώνουν δε σημαίνει ταυτόχρονα και δικαίωμα να παραβιάζονται τα δικαιώματα και να προσβάλλεται η ανθρώπινη και πολιτική υπόσταση των άλλων. Οι ύβρεις και απόδοση μειωτικών χαρακτηρισμών, η λεκτική και η απροκάλυπτη σωματική βία δεν πρέπει να εγγράφονται στο DNA της Αριστεράς. Δεν υποστηρίζουμε ότι ο λαός έχει πάντα δίκιο. Γι' αυτό και δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε απόψεις που μεταφράζουν τα επεισόδια ως “λαϊκή εκδήλωση ιερής αγανάκτησης και οργής”. Όσο φανερή είναι η αγανάκτηση άλλο τόσο αναγκαία είναι η ισχυροποίηση των δημοκρατικών αξιών. Η Αριστερά δεν έχει κανένα δικαίωμα έναντι της ιστορίας της να συνδράμει σε ένα κράμα αντικοινοβουλευτισμού που τροφοδοτεί την ακροδεξιά λογική συρρίκνωσης των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Διότι ποιος δεν καταλαβαίνει ότι οι ύβρεις στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, οι μούτζες, ο χαρακτηρισμός “προδότες” στους πολιτικούς δεν τροφοδοτούν την εκτροπή και δεν ανοίγουν το δρόμο για αντιδραστικές λύσεις; Οι πολίτες που ασφυκτιούν από το σημερινό δύσμοσμο πολιτικό σκηνικό και κατεβαίνουν στους δρόμους δεν είναι αναλώσιμο υλικό για επιβεβαίωση αριστερών επαναστατικών ονειρώξεων, αναρχικών δυστοπιών ή της όποιας εθνικιστικής μανιέρας. Αντίθετα συμμετέχουν σε μια συγκρουσιακή στιγμή που πρέπει να γίνει η απαρχή μιας νέας σύνθεσης, της ανάδειξης ενός νέου εθνικού δρώντα που θα σημάνει επαναπροσδιορισμό των χρήσιμων δυνάμεων για τον τόπο και την δημοκρατία.

 Από την άλλη η δημόσια εικόνα της χώρας σε αυτή τη φάση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο .Η χώρα αυτή δεν μπορεί να συμπεριφέρεται στο οικονομικό πεδίο ως τοξικό και στο πεδίο των κοινωνικών διεργασιών ως χώρο που δεν κατανοεί την κρισιμότητα της φάσης την οποία διέρχεται. Δηλαδή η όποια κοινωνική διεργασία παρά του ότι διέρχεται μέσα από τους διαύλους της ενδεχομενικότητας, έχει όλες εκείνες τις βάσεις για την ανάδειξη της θετικής λύσης. Έχει δηλαδή κάποιες σταθερές που δεν μπορεί παρά να σχετίζονται με τις αξίες της δημοκρατίας, του διαλόγου, της χρησιμότητας για το κοινωνικό σύνολο. Η δημόσια εικόνα έχει να κάνει και με το βαθμό αξιοπιστίας, κυρίως προς στο εξωτερικό, αλλά και με το βαθμό ασφαλούς και ευημερεύουσας ζωής στο εσωτερικό. Αυτό βέβαια έχει σχέση με την πράξη των κυβερνώντων αλλά και με την πράξη των πολιτών. Φυσικά δεν εννοούμε μια υποκύπτουσα κοινή γνώμη αλλά μια συντεταγμένη κοινή γνώμη που αγωνίζεται για την δημοσιονομική εξυγίανση και τις αναγκαίες ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις.

 Η συλλήβδην καταδίκη του πολιτικού συστήματος, που αναμφισβήτητα έχει βαλτώσει και έχει νεκρώσει τις όποιες δημιουργικές δυνάμεις παραμένουν στη χώρα, κρύβει έντεχνα τις παθογένειες αυτού του συστήματος. Αυτό θα ήταν κάτω από οποιασδήποτε άλλες συνθήκες εποικοδομητικό και πιθανόν λυτρωτικό. Όμως τώρα το μόνο που καλλιεργεί είναι ο αντικοινοβουλευτισμός και η σχοινοβασία πάνω σε τεντωμένο σχοινί.

---

*Για την συγγραφή του άρθρου πολύτιμες ήταν οι σκόρπιες σκέψεις του Σάκη Παπαθανασίου

Μια διαφορετική προσέγγιση για τον ιδιωτικό τομέα

Στην περίοδο της κρίσης οι μαζικές περικοπές προσωπικού θεωρούνται ως ένα βασικό εργαλείο αντιμετώπισης των κοστολογικών πιέσεων που δέχεται μια επιχείρηση. Θεωρείται ότι με την μείωση του μισθολογικού κόστους θα επέλθει ανάσα στην ανταγωνιστικότητα των παραγομένων προϊόντων αλλά και ότι θα βελτιωθεί η απόδοση της επένδυσης (ROI). Η εμπειρία όμως του κόσμου των επιχειρήσεων έχει δείξει τα προβλήματα που δημιουργούνται από την μαζική περικοπή προσωπικού. Οι μάνατζερ γνωρίζουν πολύ καλά το κόστος από την υπερφόρτωση του προσωπικού που απομένει, την απώλεια της εμπιστοσύνης των εργαζομένων προς την εταιρεία αλλά και την ανάγκη πρόσληψης νέου προσωπικού - συνήθως με λιγότερη εμπειρία, αφοσίωση και ειδίκευση – όταν “ανοίγουν” οι δουλειές. Όμως οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να πράττουν το ίδιο λάθος.

Η αναζήτηση των αιτιών της πραγματοποίησης αυτού του λάθους δεν έχει να κάνει μόνο με την ιδεολογική ηγεμονία μιας ατελέσφορης οικονομικής ιδεοληψίας (νεοφιλελευθερισμός), αλλά και με δομικά χαρακτηριστικά των εταιριών του ιδιωτικού τομέα. Σε μια προσπάθεια γενικής κατηγοριοποίησης των εταιρειών θα υποστηρίζαμε ότι σήμερα υπάρχουν δύο είδη επιχειρήσεων ανάλογα με το σκοπό λειτουργίας τους. Ο πρώτος τύπος χαρακτηρίζεται από ένα καθαρά οικονομικό σκοπό: την παραγωγή μεγίστων αποτελεσμάτων με τους ελάχιστους πόρους. Σε αυτό τον τύπο εταιρείας οι άνθρωποι θεωρούνται ως “πάγια” όπως και οι κεφαλαιακοί πόροι. Έτσι η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό διατηρείται στο ελάχιστο δυνατό, με στόχο τις μεγάλες αποδόσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Αυτή η εταιρεία δεν είναι μια εργασιακή κοινότητα αλλά μια εταιρική μηχανή. Σκοπός της είναι η παραγωγή πλούτου για μια μικρή εσωτερική ομάδα, τους επενδυτές-μετόχους και τους μάνατζερ. Δεν νοιώθει καμία ευθύνη απέναντι στα μέλη της, δεν προσφέρει καμία αίσθηση κοινότητας στους εργαζόμενους και τα στελέχη της. Αποτέλεσμα αυτής της λογικής είναι ο ενισχυμένος ιεραρχικός έλεγχος για την αποδοτικότερη λειτουργία της μηχανής. Οι εργαζόμενοι είναι απλά τα εξαρτήματα μιας μηχανής, οι “απέξω”, με ελάχιστη αφοσίωση και εμπιστοσύνη.

Για να αναπτυχθεί αυτή η εταιρεία θα πρέπει να εισαχθούν νέα μέλη στον εσωτερικό της πυρήνα. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι υπό την έγκριση των ιδρυτών ή των “δικών μας” ανθρώπων. Τούτο οδηγεί σε βασικά προβλήματα σε σχέση με τη μαθησιακή διαδικασία ενός εργασιακού οργανισμού αλλά και στην μακροβιότητα της εταιρείας ή την διάδοχη κατάστασή της.

Ο δεύτερος τύπος εταιρείας είναι οργανωμένος γύρω από το στόχο της διατήρησής της ως μιας κοινότητας που θα συνεχίσει να υπάρχει. Αυτή η εταιρεία θεσμοθετεί κανόνες για τη συνέχεια και την κινητικότητα των ανθρώπων της. Και σε αυτή την εταιρεία η απόδοση της επένδυσης (ROI) παίζει σημαντικό ρόλο. Αλλά εδώ η αριστοποίηση του κεφαλαίου είναι συμπλήρωμα για την αριστοποίηση των ανθρώπων. Σκοπός της είναι η μακροβιότητα και η ανάπτυξη της. Και προφανώς η κερδοφορία λειτουργεί ως μέσο επίτευξης αυτού του σκοπού. Όμως για να επιτευχθεί η κερδοφορία εφαρμόζει πρακτικές που ενσωματώνουν την έννοια της κοινότητας στην καθημερινή λειτουργία των εργαζομένων: καθορίζει την ιδιότητα του μέλους, καθιερώνει κοινές αξίες, προσλαμβάνει ανθρώπους, αναπτύσσει τις ικανότητές τους, αξιολογεί τις δυνατότητές τους, διαχειρίζεται τις σχέσεις με τους τρίτους, καθιερώνει πολιτικές ευπρεπούς αποχώρησης από την εταιρεία.

Σε αυτή την εταιρεία - ζωντανό οργανισμό, ενυπάρχουν η ανοιχτή συμπεριφορά και η μάθηση, η ανεκτικότητα και η καινοτομία, η αυτοσυγκράτηση στη χρηματοδότηση και ο ευρύτερος καταμερισμός της εξουσίας. Ευνοεί την διαφοροποίησή μέσω της ανεκτικότητας παρά την διαφοροποίηση κατόπιν εντολής. Προσθέτει θύλακες καινοτομίας (skunkworks), ελεύθερους από την απειλή της τιμωρίας και ισορροπεί μεταξύ ελευθερίας και ελέγχου. Η ζωντανή επιχείρηση δημιουργεί σχέσεις με τους μετόχους της – προμηθευτές χρήματος –σχέσεις που μοιάζουν με οτιδήποτε άλλο από το εξωτερικό περιβάλλον: τα συνδικάτα, τους προμηθευτές, την τοπική αυτοδιοίκηση, το αστικό περιβάλλον. Η προσπάθεια της εταιρείας είναι η αρμονική συνύπαρξή τους. Αλλά όλοι αυτοί , όπως και οι μέτοχοι, δεν είναι μέλη της. Δεν είναι κομμάτι του ζωντανού οργανισμού. Η υπακοή στα συμφέροντα αυτών δεν απαραίτητα προς όφελος της επιχείρησης.

Στην σημερινή αγορά η συνήθης ερώτηση είναι : Ποια είναι η απόδοση των κεφαλαίων; Κανείς δεν αναρωτιέται ποιες είναι εκείνες οι προϋποθέσεις για την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτό συμβαίνει και στην ελληνική μικροοικονομία. Παρά την διαφορετική διάρθρωση της ελληνικής γειτονιάς από τις οικονομίες των ανεπτυγμένων χωρών της ΕΕ (μικροϊδιοκτησίες, συντριπτική υπεροχή του τριτογενούς τομέα των υπηρεσιών σε σχέση με το δευτερογενή και τον πρωτογενή, πρωτογενής τομέας χαμηλής απόδοσης, δευτερογενής τομέας ελλειμματικός σε καινοτομία κ.α.), υπάρχουν και καιροσκοπικές νοοτροπίες άμεσης απόδοσης των κεφαλαίων, υπερβολικού περιθωρίου κέρδους, απορρόφησης κοστολογικών πιέσεων μέσω μαζικής μείωσης προσωπικού. Η ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα δεν προϋποθέτει απλώς νέους αναπτυξιακούς νόμους, προωθητικά προγράμματα, ή δημόσια σχέδια ανάπτυξης και δημιουργίας ευκαιριών για εξαγωγικές δραστηριότητες. Βασίζεται πάνω απ' όλα στην αλλαγή νοοτροπίας των επιχειρηματιών. Θα λέγαμε ότι θα έχει θετικό πρόσημο μόνο αν επιτευχθεί μια σταθερή προσήλωση στην ανάγκη δημιουργίας ή μετεξέλιξης των επιχειρήσεων σε ζωντανούς οργανισμούς, παρεμβατικούς στα κοινωνικά δρώμενα με την έννοια της παρέμβασης ως δημιουργίας και όχι ως καταστροφής, ουσιαστικούς για την εξέλιξη της κοινωνίας και την διέξοδο από την κρίση. Αυτό όμως έρχεται να συνδεθεί με δύο αναγκαίες συζητήσεις. Η πρώτη συζήτηση έχει να κάνει με τον προσανατολισμό του παραγωγικού προτύπου και ότι συνεπάγεται από αυτό (σχέσεις χρηματοπιστωτικού και παραγωγικού τομέα, μετακίνηση πόρων στον δευτερογενή και τον πρωτογενή τομέα με συγκεκριμένες στοχοπροσηλώσεις, ενίσχυση καινοτομίας και του τομέα κοινωνικής οικονομίας κ.α.). Αυτό σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε ουσιαστικές μεταβολές στην μηχανική της παραγωγής όπως η μετατροπή της σε ένα μετα-φορντικό μοντέλο όπου ο εξειδικευμένος εργάτης έχει δώσει τη θέση του σε multi-skill μισθωτούς κάτι που δεν θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί απόλυτα.

Η δεύτερη συζήτηση έχει να κάνει με την αντίδραση του επιχειρηματικού κόσμου. Μέχρι στιγμής ο επιχειρηματικός κόσμος, απέναντι στις παγκοσμιοποιημένες διαδικασίες αντιδρά σπασμωδικά και κινείται στη λογική, όχι της ανάπτυξης τομέων με υψηλή προστιθέμενη αξία, αλλά στη λογική της μείωσης του κόστους εργασίας. Είναι φανερό ότι τούτο συμβαίνει κάτω από την διατήρηση της νοοτροπίας του γρήγορου κέρδους, των γρήγορων αποτελεσμάτων, των γρήγορων αποδόσεων. Όπως έχουμε δείξει όμως πιο πάνω, αυτή η πρακτική οδηγεί σε εταιρείες με πολύ μικρή διάρκεια ζωής.

Στην ελληνική οικονομία είναι ανάγκη να υπάρξουν εταιρείες στέρεες, με προοπτική, λαμβάνοντας το όποιο πρόσκαιρο κόστος, επενδύοντας σε μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, θέτοντας ως γνώμονα για την μακροημέρευση τους τον άνθρωπο. Αυτό όμως θα συμβεί μόνο με αλλαγή της νοοτροπίας του επιχειρηματικού κόσμου.

Συναίνεση και μορατόριουμ

Οι τελευταίες εξελίξεις στο πολιτικό σκηνικό φανερώνουν με αρκετή σαφήνεια θαρρώ, την ιλαροτραγωδία που περνά η χώρα και οι πολίτες της. Μια κυβέρνηση, όχι απλώς ανίκανη να κυβερνήσει αλλά και ανίκανη να δείξει όραμα, υιοθετώντας χωρίς περαιτέρω επεξηγήσεις την έννοια της συναίνεσης. Ένα ΠΑΣΟΚ χωρισμένο σε βουλευτικά βιλαέτια που το μόνο που του έχει απομείνει είναι η ιστορική διαδρομή και ένα παρελθόν αμφίσημο, γεμάτο ερωτήματα. Μια ΝΔ που με τραγικό τρόπο προσπαθεί να παίξει το ρόλο του δεύτερου πόλου στο κομματικό πεδίο. Που με τις καταστροφικές επιλογές της στα χρόνια της διακυβέρνησης της, οδήγησε τη χώρα σε οικτρή κατάσταση. Μια Αριστερά που έχει και δεν έχει, που είναι και δεν είναι, που θέλει και δεν θέλει, απεργάζεται, χωρίς ιδιαίτερους κομπασμούς πια, νεομπολσεβικικά οράματα. Στο δεξιό άκρο της πολιτικής γεωγραφίας οι σχέσεις με τους νεοφασιστικούς θυλάκους δυναμώνουν και οι λαϊκιστικές γραφικότητες γίνονται καθημερινός τρόπος άσκησης πολιτικής.

Στην κοινωνία επικρατεί ένας απέραντος μηδενισμός, καθόλου φιλόξενος και συνάμα διαρκώς επικίνδυνος. Η trash αισθητική έχει καλύψει σαν πέπλο την αγωνία για τη δημιουργία του καινούριου. Οι φωνές και οι κραυγές φανερώνουν ότι ελάχιστοι θέλουν την αλλαγή. Οι περισσότεροι ονειρεύονται με νυχτερινές ονειρώξεις την προηγούμενη δανεική ευδαιμονία. Πονάνε που καταρρίφθηκε το μοντέλο της απέραντης καταναλωτικής επάρκειας και έσβησε η έκρηξη προσδοκιών για συνεχόμενη βελτίωση. Αυτοί που κάποτε κουνούσαν μπλε και πράσινα σημαιάκια τώρα είναι απογοητευμένοι. Για να απογοητευτείς όμως πρέπει πρώτα να γοητευτείς. Κι αναρωτιέμαι, υπήρξε άραγε εκείνη η γοητεία που θα συνέπαιρνε χιλιάδες Έλληνες, από τους πολιτικούς ταγούς που μας κυβέρνησαν όλα αυτά τα χρόνια; Η συνεχής “πρόοδος” και η διαρκής “ανάπτυξη” θα έπρεπε να γίνει κατανοητό ότι δεν είναι αυτονόητοι όροι στη ροή της ιστορίας. Υπάρχουν και τομές και όρια που δημιουργούν τους απαραίτητους αναστοχασμούς για το παρελθόν αλλά και για το μέλλον.

Και μέσα σε όλα αυτά η έννοια της συναίνεσης κυρίαρχη ως το κεντρικό διακύβευμα για τον τόπο. Λαμβάνοντας μέχρι και μυθολογικά χαρακτηριστικά, η συναίνεση εκφέρεται από τα χείλη αρμοδίων αλλά και απλού κόσμου ως μια μαγική συνταγή για διέξοδο από τη κρίση. Προβάλλεται δε ως κεντρικό επιχείρημα η κοινή στάση των κομμάτων στην Πορτογαλία, που όμως ακόμη δεν έχει δείξει τα αποτελέσματά της στην κοινωνική διάρθρωση και στο πολιτικό σκηνικό.

Η έννοια της συναίνεσης προτάσσει με ιδιαίτερο τρόπο την συμφωνία σε μία προοπτική. Συναίνεση σε ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που είναι ετεροβαρές, μονοσήμαντο σε σχέση και με τα έσοδα αλλά και με τις δαπάνες του δημοσίου, ιδιαίτερα δύσκολο για μια χώρα που δεν αναζητάει τρόπους αύξησης του ΑΕΠ, που δεν έχει κλαδικές και στοχευμένες πολιτικές ενδυνάμωσης του παραγωγικού ιστού, που για να αποκτήσει πρωτογενές πλεόνασμα δεν χρειάζεται μόνο να κόψει αλλά και να αυξήσει, όχι φόρους αλλά παραγωγικό διαθέσιμο. Συναίνεση λοιπόν όχι με έναν τρόπο διαλόγου, κατάθεσης προτάσεων, αντιπαράθεσης επιχειρημάτων και τελικά συναπόφασης, με μια διαπραγμάτευση δηλαδή win-win, αλλά αποδοχή ενός προαποφασισμένου μοντέλου.

Τα τελευταία χρόνια το συναινετικό επιχείρημα έχει οδηγήσει τις πολιτικές δυνάμεις σε μια μεσοποίηση, σε μια λογική του μέσου όρου. Σε σύγκλιση δηλαδή των εφαρμοζόμενων πολιτικών γύρω από ένα πρότυπο συνεχούς νεοφιλελεύθερης “προόδου”. Για να επιτευχθεί αυτό, τα ίδια τα πολιτικά κόμματα μεταλλάχτηκαν σε μεταδημοκρατικά κόμματα όπου οι αποφάσεις παίρνονται από ένα στενό κύκλο τεχνοκρατών και ειδικών image makers χωρίς να ρωτηθεί το κομματικό ακροατήριο ή ακόμα και όταν έμπαινε σε αυτή την διαδικασία, τα διαμεσολαβητικά στάδια ήταν ανύπαρκτα. Στην ελληνική πραγματικότητα τα παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά. Η πολιτική της ΝΔ επί Κώστα Καραμανλή καθοριζόταν από επικοινωνιολόγο και ειδικό επί της εικόνας, ενώ η πρόσφατη πολιτικά “νηπιακής” μορφής πρωτοβουλία του Γ. Παπανδρέου αποφασίστηκε σε έναν στενό κύκλο ειδικών. Και οι δύο περιπτώσεις ζωγραφίζουν το μεταδημοκρατικό προσωπείο των ελληνικών κομμάτων εξουσίας. 'Έτσι εκτράφηκε η λογική του “όλοι ίδιοι είναι” και του απέραντου μηδενισμού που είναι πια παρών σε κάθε κοινωνική δραστηριότητα.

Ταυτόχρονα η πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή για το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα δημιουργεί όλα εκείνα τα διλήμματα που δύσκολα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως διαιρετικές τομές στο πολιτικό τοπίο. Συναίνεση ή κατάρρευση. Μεσοπρόθεσμο ή χρεωκοπία. ΄Οχι πλαστά διλήμματα αλλά αντιφατικά και δυσκόλως αποδείξιμα. Γιατί είναι δύσκολο να αποδείξεις ότι αν επέλθει συναίνεση δεν θα υπάρχει οικονομική κατάρρευση. Όπως δύσκολο είναι να αποδείξεις ότι με την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου και την εκταμίευση της 5ης δόσης θα υπάρχει όχι μόνο ανάταξη της οικονομίας αλλά και η όποια ισχνή αναπτυξιακή προοπτική. Άλλωστε το μόνο σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα κερδίζει απλώς λίγο χρόνο. Χρόνο όμως που τρέχει διαφορετικά για μας από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.

Μία πρόταση θα ήταν ότι αντί να καταναλώνουμε χρόνο και σκέψη για μια ιδιότυπη συναίνεση που αυτοαναφέρεται σε ένα χωρίς πρόσημο εθνικό συμφέρον, θα έπρεπε ήδη να έχουμε προχωρήσει σε μια ουσιαστική ανταλλαγή θέσεων προς ένα κοινωνικό μορατόριουμ. Αυτό σημαίνει ότι οι τρεις κύριοι παράγοντες παραγωγής και διανομής του πλούτου να αναζητήσουν μια συμφωνία όπου όλοι θα βάλουν νερό στο κρασί τους. Οι εργαζόμενοι να αποδεχτούν μια τριετή σταθεροποίηση ή έστω με ελάχιστη αναλογική μείωση του μισθού τους. Οι εργοδότες να αποδεχτούν μια τριετή πολιτική μείωσης του περιθωρίου κέρδους τους, ώστε και οι τιμές να αντισταθούν στις πληθωριστικές πιέσεις αλλά και να αυξηθεί η όποια ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους. Το κράτος να πραγματοποιήσει όλες εκείνες τις διαρθρωτικές αλλαγές που είναι αναγκαίες (σταθερό φορολογικό με μερική δυνατότητα άσκησης φορολογικής πολιτικής στους ΟΤΑ, κίνητρα επενδύσεων, πλαφόν στους μισθούς του δημοσίου, μείωση του δημόσιου με ταυτόχρονη αξιολόγηση των υπαλλήλων σπάσιμο των πελατειακών δεσμών, καταπολέμηση διαφθοράς και σπατάλης κα). Διάφοροι κολοφώνες της οικονομικής επιστήμης θα αντιπαρέρχονταν σε ένα τέτοιο μορατόριουμ θεωρώντας ότι κυρίαρχο μέλημα μας πρέπει να είναι η μείωση των ελλειμμάτων με οποιοδήποτε τρόπο. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με την μονοσήμαντη αύξηση των εσόδων, κρεμώντας τον φορολογικό πέλεκυ επί δικαίων και αδίκων, αλλά με μια γενναία πολιτική που θα αναζητά και τρόπους αύξησης του παραγόμενου πλούτου αλλά και μείωσης του κόστους παραγωγής αυτού του πλούτου. Κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις δαπάνες του δημόσιου τομέα, αλλά και με το κόστος του ιδιωτικού, ο οποίος σε ελάχιστες περιπτώσεις έχει επενδύσει σε πολιτικές μείωσης των δαπανών του πέραν του εργατικού κόστους.

Αυτά όμως απαιτούν πολιτικούς και πολιτικές με διαφορετικές στοχεύσεις από τα μέχρι τώρα γνωστά δεδομένα. Απαιτούν νέους κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς. Και δεν είναι κενό λόγου αυτή η φράση. Η ρήξη με το παρελθόν απαιτεί έναν νέο οικονομικό και πολιτικό πολιτισμό με υψηλή κοινωνική ευθύνη , αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα Πάνω από όλα όμως απαιτεί ανήσυχους και συνάμα ορθολογικούς πολίτες. Πολίτες που δεν θα αγανακτούν μόνο όταν αρχίζουν να περιορίζονται τα κεκτημένα τους, αλλά και όταν η αδικία και η άνιση μεταχείριση στις ευκαιρίες και τους πόρους θα είναι παρούσες για το σύνολο της κοινωνίας. Κάτι τέτοιο όμως χρειάζεται μια νέα οπτική αντιμετώπισης του κοινού καλού. Και αυτό για να συμβεί θα πρέπει να αλλάξουν οι γενιές. Μέχρι τότε θα παλεύουμε με το χρέος, το έλλειμμα και την συναίνεση.

ΕΝΑΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΓΟΥΣΤΑ!

Το διήμερο 27-28/5 η Διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά παραχώρησε τμήμα του Πρώην Στρατοπέδου Π. Μελά στους οργανωμένους οπαδούς του ΠΑΟΚ. Η διοίκηση του Διαμαντή Παπαδόπουλου άφησε το χώρο τελείως απροστάτευτο και, κατά τα λεγόμενα εκπροσώπων των συνδέσμων του ΠΑΟΚ, συμφώνησε να γίνουν γκράφιτι (αναφέρεται και στην αφίσα) σε 12 τουλάχιστο κτίρια. Προφανώς και δεν γνωρίζουμε το τι διημείφθη μέχρι την τελική συμφωνία μεταξύ οργανωμένων οπαδών και Δήμου. Και επειδή η διαφάνεια δεν είναι μέχρι τώρα προσόν του Δημάρχου, μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ “επενδυτή” της περιοχής - πρώην προέδρου του ΠΑΟΚ και του Δημάρχου, βοήθησαν στην συμφωνία για την πραγματοποίηση της εκδήλωσης. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτό δεν έγινε για λίγα ψηφαλάκια ή για αλληλοεξυπηρέτηση με απώτερο σκοπό την οικοδόμηση του ΑΓΝΟ. Άλλωστε ο Δήμαρχος θα έχει την δυνατότητα να διαψεύσει αυτές τις σκέψεις με την πρακτική του και την πολιτική του στάση.

Η δήλωση του κ. Βενιζέλου περί παραχώρησης του στρατοπέδου κατά χρήση στο Δήμο θέτει επί τάπητος σημαντικά ζητήματα:

1. Ποιο είναι το πλήρες κείμενο της απόφασης του ΔΣ του ΤΕΘΑ;
   
   
   
   
2. Υπάρχει συμφωνία μεταξύ Δήμου και ΤΕΘΑ και τι ακριβώς προβλέπει;
   
   
   
   
3. Τι είναι αυτό που καθόρισε τα 30 χρόνια παραχώρησης κατά χρήση και όχι
   
   
   π.χ. 40, 50,60 ή 100 χρόνια;
   
   
   
   
4. Τι θα γίνει μετά την πάροδο των 30 χρόνων και ενώ θα εξακολουθεί να
   
   
   ισχύει ο Ν. 2745/99
   
   
   ;
5. Σε ποια περίπτωση αίρονται οι λόγοι παραχώρησης και ανακαλείται η
   
   
   παραχώρηση σύμφωνα με  το άρθρο 84 του Ν. 3883/2010;
   
   
   
   
6. Από που θα αντληθούν τα ίδια κεφάλαια του Δήμου για αξιοποίηση
   
   
   ευρωπαϊκών προγραμμάτων  για τη διαμόρφωση του χώρου;
   
   
   
   
7. Γιατί για την παραχώρηση χώρου στην Ιερά Μητρόπολη Νεαπόλεως –
   
   
   Σταυρουπόλεως δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός;
   
   
   
   
8. Γιατί δεν έγινε η παραχώρηση για χρήση χωρίς ανταλλάγματα
   
   
   αφού υπήρχε η δυνατότητα από το άρθρο 84 του Ν. 3883/2010;
   
   
   
   
9. Ποια περιοχή έχει υπ' όψη της η Διοίκηση για την παραχώρηση
   
   
   κατά χρήση 30 χρόνων “που είναι κατάλληλη από πλευράς
   
   
   χωροταξικής, πολεοδομικής και δασικής νομοθεσίας” για τα 30
   
   
   
   στρ. για ΣΟΑ; 
   
   
   
   
10. Γιατί ο Δήμος θα αναλάβει όλα τα έξοδα διαμόρφωσης του
    
    
    στρατοπέδου αλλά στην περίπτωση εσόδων από την όποια
    
    
    εκμετάλλευση θα πρέπει να υπάρχει και ανταποδοτική
    
    
    διασφάλιση του ΤΕΘΑ;

Η συγκεκριμένη εκδήλωση εγείρει σοβαρά ερωτήματα σε σχέση με το


μέλλον του χώρου. Αν η αισθητική της προσομοιάζει με το όραμα του


Δήμου για το στρατόπεδο τότε η χειροβομβίδα έχει απασφαλιστεί.


Και η ευθύνη των τοπικών αρχόντων είναι μεγάλη.

Με έναν λυμένο κόμπο στο στομάχι

Τυχαίνει καμιά φορά να παρακολουθήσω αυτούς τους τηλεοπτικούς μουσικούς διαγωνισμούς ανάδειξης ταλέντων. Όσο κι αν προσπάθησα δεν χώνεψα ποτέ αυτή την ιστορία. Θες λίγο το “δήθεν”, θες λίγο οι κριτές (ο Θεός να τους κάνει κριτές), θες λίγο το glamour που πάντοτε με απωθούσε, όλο αυτό το δέχομαι ως ένα κρύο κομμάτι παστίτσιο που πέφτει σαν τούβλο στο στομάχι. Και παλεύω το βράδυ να ανασάνω σαν άνθρωπος.

Από την άλλη πηγαίνοντας στο live των Stereo Mc's στο Pre-Reworks είχα τον κόμπο στο στομάχι, όχι τώρα λόγω κακής λειτουργίας του, αλλά λόγω της ανησυχίας μου για το αν θα στεκόταν στο ύψος του ονόματός τους. Πέραν του ότι τελικά ήταν πολύ καλοί, αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν το μίγμα ηλικιών αυτών που πήγαν στη συναυλία. Κυρίως τα νέα παιδιά που δέχτηκαν τους ήχους με ιδιαίτερη ευχαρίστηση. Κι σκέφτομαι ότι αυτά τα παιδιά μπορεί τη μια μέρα να ακούν τους Stereo Mc's και την άλλη να ψηφίζουν για τον αγαπημένο τους τροβαδούρο στα κάθε λογής Greek Idol.

Η δικιά μας γενιά ήταν από πλευράς μουσικής έντονα οριοθετημένη. Ταμπέλες υπήρχαν για όλα. Rock κλισέ, pop χαριτοδιπλωμενιές, jazz για τους λίγους, electronica ως μπλιμπλίκια. Τα κομμάτια δεν ενώνονταν, δεν επικοινωνούσαν, δεν κοιταζόντουσαν καν. Κάποιοι όμως, λίγοι είναι αλήθεια, έριξαν τους τοίχους και γλυκάθηκαν. Γλυκάθηκαν από τον πλούτο της μουσικής. Αρρώστησαν από τις πρωτοτυπίες των άλλων. Κολλήσανε σε ένα riff ή ένα beat. Ιδρώνανε και από το headbanging αλλά και από την τρέλα της electronica.

Τα σημερινά παιδιά είναι απότοκα αυτών. Και δε δίνουν σημασία σε ταμπέλες, και δεν παίζουν το παιχνίδι των “κριτών” (“Αυτό το κομμάτι είναι rock και θέλω να ακούγεται rock” δήλωσε ο πολύς Κωστόπουλος). Το στοίχημα όμως είναι να ψάξουν. Να ψάξουν και να βρουν αυτούς που την “ψάχνουν” τη δουλειά. Που δεν δίνουν μασημένη τροφή στον κόσμο. Που βγάζουν τη ψυχούλα τους κάθε φορά που παίζουν μια λούπα ή ένα ακόρντο. Που σκάβουν βαθιά. Που δεν αντιγράφουν αλλά “κλέβουν”. Δυστυχώς όμως οι εταιρίες και τα τηλεοπτικά projects κάνουν ότι μπορούν να μη φανούν τα διαμάντια.

Τα στρατόπεδα αποδόθηκαν;

Τα τελευταία δημοσιεύματα για τα πρώην στρατόπεδα Καρατάσιου και Παύλου Μελά γέμισαν με ευφορία δημοτική αρχή αλλά και πολλούς πολίτες. Δικαιολογούνται όμως αυτοί οι πανηγυρισμοί και με ποιόν τρόπο; Ας δούμε λίγο καλύτερα τα δεδομένα.

Το θεσμικό πλαίσιο αξιοποίησης των στρατοπέδων δημιουργεί πολλά προσκόμματα στην απόδοση των χώρων, μιας και δίνει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ΥΠΕΘΑ και τους στρατηγούς. Η απόδοση των στρατοπέδων με παροχή ανταλλαγμάτων μπορεί να είναι μία λύση, εντάσσεται όμως στη λογική της αγοράς με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και όχι στην έννοια του δημόσιου συμφέροντος. Η επιμονή του ΥΠΕΘΑ για την διάθεση χώρου για τις οικιστικές ανάγκες στρατιωτικών πιέζει το δήμο να του αποδώσει χώρο εντός ή εκτός των στρατοπέδων. Κάθε περίπτωση έχει τη δική της βαρύτητα εντούτοις υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί. Με την συμμετοχή του ΑΟΟΑ σε κοινά στεγαστικά προγράμματα με τον ΟΕΚ δημιουργούνται οι απαραίτητοι όροι να μην χαρακτηριστούν οικισμοί ως οικισμοί αξιωματικών αλλά ως αστικοί οικισμοί όπου οι αξιωματικοί θα συμμετέχουν στην αστική καθημερινότητα ως κανονικοί πολίτες.

Ο τρόπος παραχώρησης επίσης είναι σημαντικός. Θα είναι κατά χρήση ή κατά κυριότητα; Θα υπάρξει προγραμματική σύμβαση με συμβαλλόμενους το Δήμο και το ΥΠΕΘΑ ή θα υπάρχει απόδοση στο δήμο ή στην Περιφέρεια με ταυτόχρονη δημιουργία φορέα διαχείρισης με συγκεκριμένη δομή και αρμοδιότητα; Ταυτόχρονα η αξιοπιστία της Πολιτείας ανεξαρτήτου κυβέρνησης, σε σχέση με τα λόγια και τις πράξεις της είναι βαθιά δοκιμασμένη και τραυματισμένη
.
Τελευταίο αλλά το πιο σημαντικό είναι το τι θα γίνουν οι χώροι των πρώην στρατοπέδων. Βασικός στόχος πρέπει να είναι η διατήρηση του αδόμητου χαρακτήρα τους και η δημιουργία χώρων αστικού πρασίνου. Μελέτες που προσθέτουν χρήσεις που επιβαρύνουν την περιοχή με τόνους τσιμέντο δεν πρέπει να γίνουν αποδεκτές. Αντίθετα το μέλλον των χώρων αυτών πρέπει να εδράζεται στην αειφορία, τη βιωσιμότητα, το πράσινο, στις υποθήκες εκείνες δηλαδή για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

Φιλική Βραδιά της Δημοκρατικής Αριστεράς Δυτικής Θεσσαλονίκης

Η Δημοκρατική Αριστερά Δυτικής Θεσσαλονίκης, με αφορμή το 1ο ιδρυτικό συνέδριο, σας προσκαλεί σε μια φιλική βραδιά γνωριμίας, συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων στο Καφέ-Ζυθεστιατόριο “Το Ψυχιατρείο” (Νικομηδείας 16 & Μακρυγιάννη, Άνω Ηλιούπολη), την Πέμπτη 17 Μαρτίου μετά τις 9:00. Μαζί μας θα είναι ο βουλευτής Γρηγόρης Ψαριανός.

Για τον Miguel Hernández

Το φετινό ποιητικό συναπάντημα των bloggers είναι αφιερωμένο σε έναν άγνωστο για το ελληνικό κοινό Ισπανό ποιητή τον Miguel Hernández. Για να μπορέσουμε να είμαστε όλοι "υποψιασμένοι" ακολουθεί ένα βιογραφικό του ποιητή, το ποίημά "Para la libertad" και ένα μικρό βιντεάκι από το YouTube. Πηγή των παρακάτω είναι το site www.ispania.gr

Το τέλος του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου (1936-1939) σημαδεύτηκε από την αποδυνάμωση των λογοτεχνικών φωνών της χώρας. Πολλοί λογοτέχνες δολοφονήθηκαν ή αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της εξορίας, ενώ άλλοι βρέθηκαν έγκλειστοι σε φυλακές, υπό αξιοθρήνητες συνθήκες, για πολλά χρόνια, όπως ο ποιητής Μιγκέλ Ερνάντεθ, ο οποίος πέθανε στη φυλακή του Αλικάντε, θύμα της καταπίεσης του καθεστώτος του δικτάτορα Φράνκο.

Η Ισπανία γιορτάζει φέτος την επέτειο των εκατό χρόνων από τη γέννηση του Μιγκέλ Ερνάντεθ και προς τιμήν του ποιητή πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα εκθέσεις, ειδικές εκδόσεις των έργων του και πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μια άλλη σημαντική πτυχή της μνείας αυτής είναι η δημοσίευση εκτενών αφιερωμάτων στα σημαντικότερα πολιτιστικά περιοδικά της χώρας.

Ο Μιγκέλ Ερνάντεθ γεννήθηκε, σαν σήμερα πριν από εκατό χρόνια, στις 30 Οκτωβρίου του 1910 στην Οριουέλα, μια μικρή πόλη στην ανατολική ακτή της Ισπανίας που ανήκει στην επαρχία του Αλικάντε. Ήταν γιος ενός ζωέμπορου και πέρασε την παιδική ηλικία του σε στενή επαφή με την φύση, βοηθώντας τον αδελφό του τον Βιθέντε που δούλευε ως γιδοβοσκός. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων ο Μιγκέλ παρατηρεί προσεκτικά τον κύκλο της φύσης, τις εποχιακές αλλαγές, τη συμπεριφορά των ζώων, τις ιδιότητες των διαφόρων φυτών, το φεγγάρι και τα αστέρια... Αυτό το φυσικό και συνάμα ειδυλλιακό περιβάλλον θα γίνει κύριο θέμα των πρώτων ποιημάτων του. Μόνο για λίγα χρόνια ο Μιγκέλ πάει στο σχολείο, όπου θα σπουδάσει αριθμητική, γραμματική, γεωγραφία και θρησκεία.

Το 1925, σε ηλικία δεκαπέντε χρονών, πρέπει να εγκαταλείψει τα γράμματα για να επιστρέψει στην παλιά δουλειά του ως γιδοβοσκός. Αλλά παράλληλα, ο Μιγκέλ σπάει τη μονοτονία της ζωής του διαβάζοντας όσα βιβλία πέφτουν στα χέρια του, βιβλία που περιέχουν τα έργα των μεγαλύτερων συγγραφέων της ισπανικής γλώσσας. Μερικές φορές γράφει απλούς στίχους στη σκιά ενός δέντρου. Τα απογεύματα, που κατεβαίνει στην γειτονιά του, γνωρίζει τον Ραμόν Σιχέ και τους αδελφούς Φενόλ, στο αρτοπωλείο των οποίων γίνεται κάθε βράδυ λογοτεχνική συζήτηση. Ο Ραμόν Σιχέ, φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Μούρθια, καθοδηγεί τις αναγνώσεις του Μιγκέλ και τον ενθαρρύνει να συνεχίσει την δημιουργική εργασία του. Ο νεαρός βοσκός κάνει μια μεγάλη προσπάθεια αυτοεκπαίδευσης και διαβάζει τα έργα των συγγραφέων του ισπανικού Χρυσού Αιώνα: Θερβάντες, Λόπε ντε Βέγα, Καλντερόν και Γκαρθιλάσο. Από το 1930, ο Μιγκέλ Ερνάντεθ αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματα σε εβδομαδιαία περιοδικά όπως El Pueblo de Orihuela και σε τοπικές εφημερίδες όπως El Día de Alicante. Το όνομά του αρχίζει να γίνεται ξακουστό στις λογοτεχνικές ομάδες όλης της επαρχίας.

Τον Δεκέμβριο του 1931 ο Μιγκέλ Ερνάντεθ φτάνει στη Μαδρίτη με μια συλλογή ποιημάτων, μερικές συστάσεις και μια καρδιά γεμάτη όνειρα. Παρόλο που κάποια λογοτεχνικά περιοδικά της πρωτεύουσας ζητούν δημόσια μια θέση εργασίας για τον «γιδοβοσκό-ποιητή», οι μέρες περνούν, τα λεφτά τελειώνουν και ο ποιητής επιστρέφει απογοητευμένος στην Οριουέλα. Το 1933 γράφει το βιβλίο Perito en lunas [Ειδήμων στα φεγγάρια] και συμμετέχει σε πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις στην πόλη του και στο Αλικάντε.

Η δεύτερη απόπειρα του Ερνάντεθ για την κατάκτηση της Μαδρίτης θα γίνει την άνοιξη του 1934. Εκεί ο συγγραφέας Χοσέ Μαρία ντε Κοσίο του προσφέρει μια θέση εργασίας, και ο Μιγκέλ, σιγά-σιγά, θα γίνει μέλος ενός λογοτεχνικού κύκλου, στον οποίο ανήκουν μεγάλες λογοτεχνικές προσωπικότητες όπως ο Λουίς Θερνούδα, η Μαρία Θαμπράνο, ο Μανουέλ Αλτολαγκίρε, ο Ραφαέλ Αλμπέρτι, ο Βιθέντε Αλειξάντρε και ο Πάμπλο Νερούδα, οι οποίοι τον οδηγούν στους δρόμους του σουρεαλισμού και του δείχνουν τις καινούργιες επαναστατικές ποιητικές μορφές, στρέφοντας τον νεαρό ποιητή προς στην ιδεολογία του κομμουνισμού. Ο Μιγκέλ Ερνάντέθ έχει ήδη αποκτήσει λογοτεχνική ωριμότητα. Από εδώ και πέρα θα γράψει τις λαμπρότερες σελίδες της ζωής του.

Η κορύφωση της ποιητικής δράσης του Ερνάντεθ συμπίπτει με τον Ισπανικό Εμφύλιο. Ο ποιητής, χωρίς δεύτερη σκέψη, παίρνει μέρος για να υπερασπιστεί την Ισπανική Δημοκρατία και μετατρέπει σε όπλο καταγγελίας την λυρική του δημιουργικότητα. Στα μέσα του πολέμου καταφέρνει να ξεφύγει για λίγο για να παντρευτεί στην Οριουέλα την Χοσεφίνα Μανρέσα στις 9 Μαρτίου του 1937. Σε λίγες μέρες ο «ποιητής-στρατιώτης» πρέπει να πάει στο πολεμικό μέτωπο στην Χαέν της Ανδαλουσίας. Ο Ερνάντεθ διαβάζει ποιήματα και εμψυχώνει τους συναδέλφους του στο μέτωπο. Ταξιδεύει συνέχεια και γράφει ασταμάτητα ποιήματα και θέατρο. Όλες αυτές οι δραστηριότητες μαζί με το άγχος του πολέμου θα του προκαλέσουν οξεία εγκεφαλική αναιμία. Δυο ποιητικές συλλογές εξέδωσε εκείνη την εποχή: Viento del pueblo [Άνεμος του λαού] (1937) και Εl hombre acecha [Ο άνθρωπος παραμονεύει] (1939).

Την άνοιξη του 1939, όταν διαπιστώνει την ήττα των Ρεπουμπλικάνων, ο Μιγκέλ Ερνάντεθ προσπαθεί να διασχίσει τα σύνορα προς την Πορτογαλία. Η πορτογαλική αστυνομία, όμως, τον παραδίδει στις ισπανικές αρχές. Αρχίζει τότε μια μακριά πορεία σε πολλές φυλακές της Ισπανίας: Σεβίλλη, Μαδρίτη, Οκάνια, Αλικάντε... όπου πέθανε από οξεία πνευμονική φυματίωση στις 28 Μαρτίου του 1942. Δεν είχε κλείσει ακόμα τα τριάντα δυο του χρόνια.

Αν και ο Μιγκέλ Ερνάντεθ έγραψε σε ένα ποίημα: «Callo después de muerto» (Σωπαίνω μετά το θάνατό μου), η αλήθεια είναι ότι ο ποιητής της Οριουέλα συνεχίζει να μιλά μέσα από τα ποιήματά του στις νέες γενιές. Οι νεότεροι κάθε γενιάς δεν παύουν να ανακαλύπτουν σε αυτό τον ποιητή και στο έργο του κάτι που τους μιλάει και αγγίζει την ψυχή τους. Ο Μιγκέλ Ερνάντεθ συνεχίζει να είναι ένας σύγχρονος ποιητής, ίσως γιατί ακόμα υπάρχουν απλοί άνθρωποι που δεσμεύονται να συνεργαστούν μεταξύ τους στην αναζήτηση ενός καλύτερου κόσμου.

Για την ελευθερία (Miguel Hernández / Joan Manuel Serrat)
Για την ελευθερία αιμορραγώ, αγωνίζομαι, επιζώ.
Για την ελευθερία, τα μάτια και τα χέρια μου,
σαν ένα δέντρο σάρκινο, γενναιόδωρο και δέσμιο,
δίνω στους χειρούργους.
Για την ελευθερία πιότερες νιώθω καρδιές
από άμμους στο στήθος μου: οι φλέβες μου γεννούν αφρούς
και μπαίνω στα νοσοκομεία, και μπαίνω στα μπαμπάκια
όπως στους κρίνους.
Για την ελευθερία με πυροβολισμούς απομακρύνομαι
απ’ αυτούς που ρίξαν τ’ άγαλμά της στη λάσπη.
Και με χτυπήματα απομακρύνομαι απ’ τα πόδια μου, απ’ τα μπράτσα μου,
απ’ το σπίτι μου, από τα πάντα.
Γιατί όταν η μέρα χαράξει στα άδεια λεκανοπέδια
εκείνη θα τοποθετήσει δυο λίθους μελλοντικής ματιάς
και νέα μπράτσα και νέα πόδια θα κάνει να μεγαλώσουν
στην υλοτομημένη σάρκα.
Με φτερά σφρίγους θα βλαστήσουν δίχως φθινόπωρο
υπολείμματα του σώματός μου που χάνω σε κάθε πληγή.
Γιατί είμαι σαν το υλοτομημένο δέντρο, που βλασταίνω:
γιατί ακόμα έχω τη ζωή.
Συντάξη - μετάφραση: Emmanuel Vinader
Επιμέλεια: Βίκυ Ρούσκα

Ελάτε μ’ ένα ποίημα. 21 Μαρτίου 2011, μετά τις 9 το βράδυ.

Μια εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης με πρωτοβουλία κάποιων blogs.

Βάζουμε στην τσέπη μας το σημειωματάριο με τα ποιήματά μας, ερχόμαστε στο bar16 στη Θεσσαλονίκη (Μεγάλου Αλεξάνδρου και Κανάρη 1, πλατεία Τερψιθέας, Σταυρούπολη, τηλ. 2310 655436), διαλέγουμε το ποτό μας, ακούμε τη μουσική μας και όταν το αποφασίσουμε πλησιάζουμε το μικρόφωνο και διαβάζουμε το έργο μας. Δεν θέλουμε να διαβάσουμε δικό μας αλλά ενός φίλου μας; Μπορούμε να το κάνουμε. Θέλουμε να διαβάσουμε το αγαπημένο μας ποίημα κάποιου ποιητή; Ελεύθερα.  Θέλουμε οπωσδήποτε να ακουστεί αυτό που διαλέξαμε αλλά δεν το μπορούμε το μικρόφωνο και τη δημόσια έκθεση; Κανένα πρόβλημα. Οι διοργανωτές βρίσκονται πάντα εκεί και βγάζουν το φίδι από την τρύπα: κάνουν αυτοί τη βρώμικη δουλειά αντί για εμάς. Θέλουμε πολύ να διαβαστεί το ποίημά μας αλλά βρισκόμαστε μακριά από τη Θεσσαλονίκη εκείνη τη νύχτα; Πανεύκολο. Το στέλνουμε με e-mail σε κάποιον από τους διοργανωτές και εξασφαλίζουμε συμμετοχή.

Μέχρι τώρα (5η χρονιά 4η διοργάνωση) το πράγμα κύλησε καλά.

Υπάρχει όμως κάθε φορά και μια ενότητα προσχεδιασμένη από τους διοργανωτές η οποία
δεν προαναγγέλλεται στα δελτία τύπου και στις ανακοινώσεις μας. Λειτουργεί ως έκπληξη.

Για φέτος τα πράγματα αλλάζουν εν μέρει. Έκπληξη στην έκπληξη. Στην αφίσα, ας πούμε γίνεται αναφορά στον ποιητή στον οποίο θα είναι αφιερωμένη η βραδιά. Ο ποιητής αυτός είναι ο Μιγκέλ Ερνάτεθ, για τον οποίο η Ισπανία πέρσι γιόρτασε τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, ενώ η Ελλάδα σχεδόν τον αγνοεί.

Το μυστικό μας είναι ο τρόπος που θα γίνει αυτό το αφιέρωμα. Είναι μια πτυχή της εκδήλωσης  για την οποία και μόνο αξίζει η παρουσία κάποιου στο bar16.

Βασική ιδέα του αφιερώματος είναι το πόσο ο λόγος (και κυρίως ο ποιητικός λόγος) μπορεί να καθορίσει τη ζωή και τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου (πραγματικού αλλά και λογοτεχνικού ήρωα).  

Αυτή η προσήλωση στις λέξεις ενός άλλου είναι και ο λόγος που στήνουμε εδώ στη Θεσσαλονίκη αυτή τη γιορτή.

Ξεκινάμε με χαρά και ενθουσιασμό οι κάτωθι:  herinna / Ήχος πλάγιος, μόνος / Μαύρος Γάτος / michalakis / ο δείμος του πολίτη / το τσαλίμι.

Όποιος θέλει να συνδράμει στην επιτυχία της διοργάνωσης, κάνει link εδώ, αναδημοσιεύει το banner της εκδήλωσης και στέλνει συμμετοχές.

Με εξαίρεση την τρίτη διοργάνωση, ακολουθεί εκτεταμένο ρεπορτάζ με φωτογραφίες, video και ποιήματα, ώστε να υπάρχει ο απόηχος της εκδήλωσης ως αρχειοθετημένη διαδικτυακή αύρα για να τη γεύεται όποιος θέλει, όποτε θέλει. Οι επισκέψεις  στο αρχείο των δύο πρώτων διοργανώσεων επιμένουν πως αυτή η καταγραφή αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της διοργάνωσης.

Θα τα ξαναπούμε.